آندری تارکوفسکی پدری شاعر به نام آرسنی تارکوفسکی داشت که روی شخصیت او تاثیر بسیاری گذاشته بود و او این تاثیر را در آثارش، در نوع روایت و نوع تصویرسازی، به خوبی نشان داده است.
تارکوفسکی جایگاه بزرگ و ویژهای در میان فيلمسازان روس دارد و در توسعه دستور زبان سینما نقش داشته است. او تلاش میکرد اندیشههای ژرف را به زبان سینما ترجمه و روایت کند.
تارکوفسکی میان هنر سینما و صنعت سینما تفاوت قائل بود که از نگاه شاعرانه و هنرمندانه او ناشی میشد. او سینما را وسیله گذران وقت نمیدانست و تلاش میکرد مخاطبان حین تماشای فیلم، احساسات ناب را تجربه کرده و لذت ببرند.
تارکوفسکی کارگردانی نخبهگراست و آثارش نقطه مقابل آثار مخاطب محور و به اصطلاح پاپ آرت است. این گفته خود اوست که مخاطب تنبل که به دنبال سرگرمی در سینماست، در مقابل آثار او خسته شده و کنار خواهد رفت.
سینمای آندری تارکوفسکی، سکانسهای محسور کنندهای دارد که شعر و موسیقی و سینما را پیوند داده و جهانی تازه برای مخاطبان ایجاد میکند.
بهترین فیلمهای تارکوفسکی
سینمای تارکوفسکی به دنبال بیان تصویری و نمایشی از مفاهیمی مانند رنج و حقیقت است. حقیقتی که همیشه نمادی مادی نداشته و باطنی بودن آن باعث میشود، توان درک آن در هر کسی وجود نداشته باشد. در ادامه با تعدادی از بهترین فیلمهای تارکوفسکی آشنا میشویم.

سولاریس (Solaris)
- بازیگران: دوناتاس بانیونیس، ناتالیا باندارچوک و آناتولی سولونیستین
- محصول: ۱۹۷۲، اتحاد جماهیر شوروی
- امتیاز IMDb: ۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۲٪
داستان فیلم درباره دانشمند روانشناسی است که قرار است به ایستگاه فضایی مدار سیاره سولاریس برود. اتفاقات عجیبی در این ایستگاه رخ داده است که تصور دانشمند این است کارکنان دچار فروپاشی عصبی شدهاند. سفر روانشناس آغاز میشود…

آندری روبلف (Andrei Rublev)
- بازیگران: آناتولی سولونیستین، نیکولای گرینکو
- محصول: ۱۹۶۶، اتحاد جماهیر شوروی
- امتیاز IMDb: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۹۵٪
داستان فیلم واقعی و بر اساس زندگی یک نقاش به نام آندری روبلف در دوران رنسانس روسیه است. این نقاش در ابتدای قرن پانزدهم، برای کشیدن تمثالهای مذهبی در کلیسای جامع یک شهر دعوت میشود. او دو همراه دارد که یکی به توانایی او حسادت میکند و دیگری توانایی آندری را بدیهی میداند…

نوستالژیا (Nostalghia)
- بازیگران: اولگ یانکوفسکی، ارلاند یوسفسن
- محصول: ۱۹۸۳، ایتالیا و اتحاد جماهیر شوروی
- امتیاز IMDb: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۷٪
تارکوفسکی بعد از 1979 مدتی در ایتالیا زندگی کرد. در این مدت فیلم نوستالژیا را ساخت که زمان آن بیش از 2 ساعت است.
داستان فیلم از این قرار است که شاعری روس به منطقه توسکانی ایتالیا سفر میکند تا درباره هموطن آهنگساز خود تحقیق کند. در چشمه آب گرمی که در نزدیکی هتلش قرار دارد، با مردی آشنا میشود که 7 سال خانوادهاش را در خانه زندانی کرده است اما برای شاعر از نجات و رهایی صحبت میکند. این مرد به شاعر شمع روشنی میدهد تا به آن سوی چشمه ببرد تا شاید معجزهای رخ دهد….

کودکی ایوان(Ivan’s Childhood)
- بازیگران: نیکولای بورلیائوف، والنتین روبکوف
- محصول: ۱۹۶۲، اتحاد جماهیر شوروی
- امتیاز IMDb: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰٪
این فیلم را تارکوفسکی با الهام از کتاب ایوان نوشته ولادیمیر بوگوملف ساخته است. در ابتدا قرار بود شخص دیگری فیلم را بسازد. اما تارکوفسکی انتخاب شد و او نیز تغییرات بسیاری در طرح اولیه ایجاد کرد.
“کودکی ایوان” اولین فیلم بلند او است که داستانگویی و شخصیتپردازی بینظیری دارد و تصویرپردازی آن به قدری عالی است که شبیه به عملکرد یک کارگردان فیلم اولی نیست. این فیلم همان زمان نشان داد فیلمساز درجه یکی در حال ظهور است.
داستان فیلم درباره ایوان نوجوان است که به سربازان شوروی در جنگ جهانی دوم کمک میکند. او خانواده خود را در جنگ از دست داده و کینهای شدید از آلمانیها دارد. او به دنبال انتقام است و کارهای خطرناکی نیز انجام میدهد. تا اینکه او برخلاف دستورات عمل میکند و نیروهای روس به دنبال نجات او هستند…

آینه (Mirror)
- بازیگران: مارگاریتا ترخووا، ایگنات دانلیزف
- محصول: ۱۹۷۵، اتحاد جماهیر شوروی
- امتیاز IMDb: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰٪
این فیلم یک اتوبیوگرافی در مورد زندگی آندری تارکوفسکی است. او بدون توجه به تاثیر فیلم روی مخاطب، فیلمی شخصی از زندگی خود ساخته است و مانند یک نقاش تلاش میکند اندیشههای لحظهای خود را روی صحنه به تصویر بکشد.
اگر کمی درباره زندوی شخصی او اطلاعات داشته باشید، بیشتر و بهتر از فیلم لذت خواهید برد و مفاهیمی که نمایش میدهد را درک خواهید کرد.
داستان فیلم درباره نوجوانی به نام الکسی است که در طول فیلم و در رفت و برگشت میان زمان قبل از جنگ و بعد از جنگ، با مادر خود در تماس است.

ایثار (The Sacrifice)
- بازیگران: ارلاند یوسفسن، سوزان فلیتوود
- محصول: ۱۹۸۶، سوئد، بریتانیا و فرانسه
- امتیاز IMDb: ۸ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۸۶٪
این فیلم آخرین فیلم تارکوفسکی است و مدتی کوتاه پس از اکران، درگذشت. این فیلم در سوئد ساخته شده است و تلاشی برای ادای دین تارکوفسکی به اینگمار برگمان است.
داستان فیلم در روز تولد الکساندر آغاز میشود. الکساندر به دوستانش قول داده کمدی را کنار گذاشته و مشغول تدریس و کار به عنوان منتقد و روزنامهنگار شود. همه در حال خوش گذرانی در مهمانی تولد هستند که خبر فاجعه اتمی به آنها میرسد. الکساندر مشغول دعا میشود…

استاکر (Stalker)
- بازیگران: الکساندر کایدانوفسکی، آناتولی سولونیستین و نیکولای گرینکو
- محصول: ۱۹۷۹، اتحاد جماهیر شوروی
- امتیاز IMDb: ۸.۱ از ۱۰
- امتیاز راتن تومیتوز: ۱۰۰٪
این فیلم تمام اندیشههای تارکوفسکی را شامل میشود. پایان فیلم یکی از معروفترین و خیرهکنندهترین پایانها را در میان فیلمهای او دارد. او تلاش کرده خفقان حکومت شوروی و ترس مردم از جنگ اتمی را نشان دهد.
داستان فیلم در دنیایی پیش میرود که جنگ هستهای در آن رخ داده است. در مکانی اسرارآمیز هر آرزویی برآورده میشود و یک استاد دانشگاه، یک نویسنده و یک استاکر سفر خطرناکی برای یافتن این مکان آغاز میکنند…
سؤالات متداول
آیا تمام فیلمهای تارکوفسکی در شوروی ساخته شدهاند؟
دو فیلم نوستالژیا و ایثار به ترتیب در ایتالیا و سوئد ساخته شدهاند. باقی آثار او در روسیه فیلمبرداری و تولید شدهاند.
بهترین فیلم تارکوفسکی کدام فیلم اوست؟
تمامی آثار او نمایشی از مفاهیم عمیق انسان در جهان هستند. گفتن این که کدام اثر او بهترین است، کار دشواری است و به نظر مخاطب و درک او از آثارش بستگی دارد.